Людміла Рублеўская АВАНТУРЫ ДРАГУНА ПРАНЦІША ВЫРВІЧА Кніга трэцяя.

ПРАЛОГ

Двубой скончыўся раней, чым анісавая аквавіта. Хаця драгуны коннай літоўскай харугвы пілі яе, як сухі жвір прагна выпівае кожную дажджынку прыпозненага летняга дажджу.

Гледачы не паспелі пабіцца аб заклад, хто пераможа, а малады падхаружы трапным ударам шаблі акуратна ўклаў свайго пышнавусага даўганосага суперніка на траўку – на аптэчны рамонак, настой з якога добра дапамагае ад ветраў у жываце, на трыпутнік, які карысны для зажыўлення ранаў ды ад кашлю, на цыкорыю з сінімі кветкамі, што ўпарадкуе жоўць… Туды ж, на ліцвінскі дзірван, адправілася шабля, выбітая з рукі пераможанага – уторкнулася ў вільготную ад цёплых летніх дажджоў беларускую зямлю, загайдалася, затрымцела ад ганьбы, люструючы бяссілым лязом неба і белыя хмаркі…

Чытаць далей

«Сдвину в пропасть сталактиты…» Пакручастыя дарогі Анатоля Дзеркача


Давайце параўнаем дзве цытаты… Вось першая: 


«У Міколы буракі —

Без папа і цуда —

Не узняць у дзве рукі:

Важаць па поўпуда!»

Вось другая: 

«Догорают последние свечи.

Замирают прощальные зовы.

И грядущих величий предтечи

Для кладбищенских склепов готовы».

Якімі вы ўяўляеце аўтараў гэтых строф? Ці шмат у іх агульнага? 

Чытаць далей

Прывіды беларускіх муроў. Белая Дама для Сіняй Барады

Сёння мы з вамі адправімся ў яшчэ адзін беларускі «запаведнік для прывідаў і зданяў».


Чорны замак Альшанскі. Месяц нырае ў хмарах.

Вежы туманныя ў змроку сны аб мінулым мараць.

Слухаюць вецер золкі, вой далёкі ваўчыны,

Слухаюць, як на мурах са страху трасуцца асіны…

У, як ціха і мёртва! У, які змрок глыбокі!

Ціха! Ты чуеш здалёку ў аркадах бязгучныя крокі!

Кожную поўнач такую ў замку, што стыне ад жаху,

Па галерэях праходзяць дама з чорным манахам.

Ну што, успомнілі цудоўны раман Уладзіміра Караткевіча «Чорны замак Альшанскі», напісаны ім у якасці падарунка для жонкі Валянціны, якая надта любіла дэтэктывы?

Руіны Гальшанскага замка хаваюць у сабе не адну таямніцу.

Руіны Гальшанскага замка хаваюць у сабе не адну таямніцу.

Чытаць далей

Як у Беларусі з’явіліся першая спраектаваная дарога і канал

Дарогі Бутрымовіча


Белыя плямы беларускай гісторыі… Часам здаецца, што, азіраючыся на сваё мінулае, мы бачым заснежанае поле з асобнымі нешматлікімі праталінамі.

Гістарычнае бяспамяцтва — самая страшная хвароба, якая можа спасцігнуць народ. Давайце ж угледзімся ў тое, што замялі снягі часу, што нібыта і відочнае — але ўсё яшчэ не асэнсаванае, у яркіх персанажаў, якія апынуліся ў цені эпохі…

* * *

Нашы продкі казалі, калі праводзілі кагось у шлях: «Рушніком дарога!»

Але дарогі беларускія рэдка калі клаліся рушніком. Як сведчыў у XVІІ стагоддзі сакратар пасольства Свяшчэннай Рымcкай імперыі Ёган Корб, праязджаючы ад Ашмян да Ракава, «нязмерныя лясы, нераз’езджаныя дарогі, заслоненыя дрэвамі з навіслымі галінамі, затрымлівалі нас».

Але ў той час, у які мы цяпер адправімся, на Беларусі з’явілася першая спраектаваная дарога — так званы Гасцінец Бутрымовіча, зроблены за кошт падстаросты пінскага Мацея Бутрымовіча. Зрэшты, і першая веславаная дарога на Беларусі — канал — таксама ўзнікла не без удзелу гэтага ж персанажа.

Нашчадак Бутрыма

Ма­цей Бут­ры­мо­віч.

Ма­цей Бут­ры­мо­віч.

Чытаць далей

Прывіды беларускіх муроў. Ганна Радзівіл. Княгіня-сава.

Прэм’ера рубрыкі «Прывіды беларускіх муроў». Кажуць, што Ганна Радзівіл ператвараецца кожную ноч у саву


Заўсёды сцвярджала, што па колькасцi легенд, страшных паданняў, мрояў i зданяў на квадратны кiламетр Беларусь не саступае тым жа Iрландыi i Шатландыi. Толькi мы мала пра тыя легенды ведаем.

Давайце ж пачнем нашыя мiстычныя падарожжы па замках i сядзiбах, якiя народная фантазiя насялiла зданямi i прывiдамi. I найперш адправiмся ў Нясвiж, самы багаты на злавесныя ценi мiнулага.

Але не думайце, што нашай спадарожнiцай зробiцца вядомая Чорная Дама — прывiд Барбары Радзiвiл, прыўкраснай атручанай каралевы. Сёння мы здзейснiм падарожжа… пад крыламi прывiднай савы.


У сутарэннях Нясвiжскага палаца, на месцы пахаванняў уладароў-Радзiвiлаў, ёсць адзiнаццаць дзiцячых трунаў. Каля iх — саркафаг мацi маленькiх нябожчыкаў, Ганны Катажыны Радзiвiл з Сангушкаў. Усяго ж у яе было сямнаццаць дзяцей, выжыла — шэсць.

Зрэшты, шлюб княгiнi Ганны наўрад цi хто б мог назваць «з’яднаннем закаханых сэрцаў».

Чытаць далей

Прадмова да рамана “Авантуры Пранціша Вырвіча”

Калі рыхтаваўся да друку першы рраман серыі “Авантуры Пранціша Вырвіча”, мяне папрасілі напісаць да яго прадмову, каб  паллумачыць тое-сёе пра эпоху, у яккую адбываюцца падзеі. Цяпер, калі выходзіць фільм, гэта яшчэ больш актуальна. Не ведаю, ці ёсць прадмова ў сеціве, таму змяшчаю яе тут.

Людміла Рублеўская

Прадмова да рамана “Авантуры Пранціша Вырвіча”

Ад аўтара.

 

XVIII стагоддзе… Эпоха авантурыстаў і алхімікаў, рыцараў і прыўкрасных дам, палацавых інтрыгаў і крывавых войнаў… Эпоха Асветніцтва і вынаходніцтва… Колькі ў гэтым часе сюжэтаў, прыдатных да прыгодніцкіх раманаў, якімі карысталіся Аляксандр Дзюма-бацька, Вальтар Скот і Генрык Сенкевіч…

На Беларусі таксама хапала падобных сюжэтаў. І мне даўно хацелася, як пісьменніку, “пажыць” тады, калі шляхта збіралася на шумлівыя соймы, дзёрзкае слова прыводзіла да двубою, прыгажуні хадзілі ў локцевых сукенках — з такімі шырокімі спадніцамі, што рукі нельга апусціць, а напудраныя парыкі іх прыпадабняліся невялікім клумбам… Калі ў нашых мястэчках будаваліся мануфактуры, на якіх выраблялі цудоўныя паясы і крышталь, габелены  і вееры, а па кірмашах шнырылі ўвішныя шкаляры, якім забаранялася гаварыць па-свойму – толькі на лаціне, так што ўсе мястэчка пачынала ўжываць перакручаныя словы з лексікону Цыцэрона і Сенекі… Беларуская лекарка Саламея Русецкая-Пільштынова раз’язджала ў карэце між палацам турэцкага султана, нясвіжскімі ўладаннямі Радзівілаў і палацам расійскай імператрыцы, малады Казанова біўся ў Варшаве на смяротным двубоі з князем Браніцкім, у Смаргонскай акадэміі вучылі мядзьведзяў адмысловым танцам з дапамогай распаленай рашоткі, а сябар Пане Каханку Міхал Валадковіч урываўся ў залу менскай ратушы і палохаў дэпутатаў трыбуналу стрэламі ў столь…

Чытаць далей

Строптивая жена советника

«Дворцовый двор зарос травой, на которой паслись козы, … фруктовые деревья одичали … пруды заросли, каналы без воды, здания переданы под фабрику. Во что же превратились эти покои, наполненные всей роскошью запада и востока?! Где то богатое собрание редких книг, великолепная оружейная? Где комнаты, в кои частенько наведывались примасы, епископы, канцлеры, гетманы, воеводы, первые магнаты в крае?»


Так с сокрушением писал в 1834 году граф Леон Тышкевич, навестив белорусское местечко Свислочь, где прошла его юность.

Среди милых теней прошлого вспоминает граф Винцента Тышкевича, владельца Свислочи и Логойска, благодаря которому появились здесь и великолепный дворец, и прекрасные дороги и улицы, и Свислочская гимназия. А в гимназии той, кстати, воспитывались Кастусь Калиновский и его брат Викентий, художник Наполеон Орда, писатель Юзеф Крашевский.

Наш сегодняшний герой Викентий Тышкевич остался в памяти современников не только щедрым меценатом, но и героем удивительной истории любви. 

Тереза Тышкевич.

Винцент Тышкевич.

 

По воле короля
Чытаць далей

История красавицы в красном

Юная девушка с большими темными глазами прислушивается к шагам за дверью… Сейчас решится ее судьба. Отец, воевода брацлавский, должен уже вернуться с известием: быть свадьбе или нет? Удастся ли соединиться с любимым? Все же сам король вмешался. Конечно, жених выше по положению, сын самого великого гетмана, подкоморий литовский. Но любит ее, конечно, любит — не зря так упорно добивается руки темноглазой красавицы, несмотря на все препятствия. Милый Януш… 

Чытаць далей

Всегда с «Павлинкой»

Когда говорят о судьбе знаменитой пьесы Янки Купалы, обязательно называют имя этого человека. Благодаря ему это произведение стало точкой отсчета нескольких белорусских театральных проектов. Звали его Флориан Жданович, и родился он 135 лет назад в Минске. Давайте вспомним интересные факты о нем.

Чытаць далей

История младшего брата

https://www.sb.by/articles/istoriya-mladshego-brata.html

«И королем меня там не выберут, и ничего мне там не дадут»

И вообще, он за республику, заявил молодой княжич и не поехал на коронование нового короля.

Если учесть, что эпоха самая монархическая, а именно шестнадцатый век, то личность юноши вызывает интерес.

Что ж, наверное, он мог позволить себе некое фрондерство — быть на первых ролях ему не положено от рождения. Он был младшим, четвертым, сыном самой влиятельной семьи Великого Княжества Литовского. Звали его Станислав Радзивилл.

В тени старших

Судьба ему выпала и при жизни, и после смерти оставаться в тени брата — знаменитого Криштофа Радзивилла по прозвищу Сиротка, который был старше на десять лет и рано стал главой рода. Впрочем, отец еще более заметная фигура: Николай Радзивилл Черный. Канцлер, брат королевы Барбары, всемогущий магнат… Когда он умер, Стасю было всего шесть. Мать, Эльжбета из Шидловецких, умерла еще раньше.

Для магнатов семья — инструмент для достижения власти и богатства. Через выгодные браки и влиятельные должности. Радзивилл Сиротка в полной мере владел этим инструментом. Как пишет польский исследователь Томаш Кемпа, «з чатырох братоў найспакайнейшы характар меў малодшы Станiслаў. Ён быў, як можна меркаваць, i найменш кемлiвы. З iм у Сiроткi былi найлепшыя ўзаемаадносiны. Мiкалай Крыштаф «выбiваў» для брата дзяржаўныя пасады, хоць сам Станiслаў не надта iмкнуўся iх займаць».

Чытаць далей