Людміла Рублеўская ЧАТЫРЫ КАЛОНЫ Апавяданне

Першая калона

Якія яны былі вялізныя…

Неба ўтрымаюць, не тое, што мармуровы гаўбец шляхецкай сядзібы з не зусім шляхецкай назвай Кадаўбцы.

Да такіх калонаў трэба пад’язджаць на антычнай калясніцы… Ці калі ўжо звычайнай карэтай, дык не з адной парай коней.

Нарэшце сядзібны дом Даўгавухаў набыў паважаны выгляд. Чатыры мармуровыя калоны ў порціку – як чатыры стыхіі, што ладзяць гармонію сусвету… Тэтрада, сакральная лічба Гермеса, сымболь справядлівасці… Чатыры райскія ракі, чатыры літары невымаўляльнага імя Бога… У чацвёртым крузе пекла жміндзе і марнатраўцу прыйдзецца бясконца ўскочваць на гару вялізны камень… У чацвёртым крузе рая вядуць бясконцыя мудрыя гаворкі душы мысляроў… Чатыры евагелістыя прынеслі Слова, чатыры вершнікі Апакаліпсісу здзейсняць яго вырак… Чатыры слупы, на якіх трымаецца дом, і кожны мусіць быць умацаваны ахвярай…

Малады ўладальнік Кадаўбцоў, пан Габрусь Даўгавух, найменш думае пра Апакаліпсіс. А таксама мартатраўства і тым болей скупецтва. Ён шчодры, адважны і разумны, і шчыра кахае сваю Анэлю з Залескіх – тры месяцы, як пашлюбаваліся, месяц, як вярнуліся з вандроўкі ў Італію, і праз паўгады падоўжыцца род Даўгавухаў…

Чытаць далей

«Не забывай, што ў любую хвіліну можа выскачыць з канапель рабая свіння»

Напэўна, кожны пачатковец марыць пачуць такую параду ад мэтра, каб ужыць — і адразу стварыць шэдэўр. Мэтры звычайна таксама не супраць штосьці разумнае прамовіць захопленым слухачам… Праўда, парады, як сцвердзіцца ў літаратуры, даюць не толькі класікі. Па праўдзе, дык сёння і той самы пачатковец можа ў сваім блогу іншых павучаць. Усемагчымых курсаў, як напісаць раман ці паэму, — як галубоў ля толькі што накрышанай булкі.


Чытаць далей

«А старасці няма! Ты ёй не вер…»

Колькі цікавага і нават загадкавага ў біяграфіі гэтай паэткі!

Яе візітнай карткай стаў верш, напісаны ў родным Вішневе на Валожыншчыне пры сузіранні квітнеючых садоў: «Люблю наш край, старонку гэту…»


Пра сваё паходжанне Канстанцыя пісала так:

Чытаць далей

Гайд па беларускіх скульптурах літаратурных персанажаў


У старым савецкім мультфільме пра падарожжа хлопчыка Нільса з гусямі ёсць уражлівы эпізод: Нільс апынаецца ноччу ў старым горадзе, дзе ажываюць скульптуры… Адны добрыя, другія ганарыстыя, з дрэва, з бронзы, з каменю — у кожнай свой характар і свая гісторыя…


Я часам уяўляла такую ж сітуацыю. Праўда, у маім маленстве помнікаў у родным Мінску было не так ужо шмат… У асноўным — афіцыёзныя… Вось зараз уявіць падобную містычную сцэну захапляльна — столькі з’явілася цікавых скульптур, у тым ліку так званых гарадскіх. І не толькі ў гонар канкрэтных людзей, але і літаратурных персанажаў.

Чытаць далей

«Справа не ў многасці, а ў вытрываласці і настойнасці малых лікам»

Калі пішаш пра яго, увесь час сутыкаешся з нейкім падвойным успрыманнем… Зрэшты, і пісьменнік Ян Скрыган адзначаў: «Даволі доўгі час мне думалася, што Цішка Гартны і Змітрок Жылуновіч — два чалавекі. І нават калі ўжо ведаў, што гэта няпраўда, усё роўна кожнае прозвішча выклікала свой вобраз. Цішка Гартны — паэт, пышнавалосы, тонкі, высокі і стройны, з кволым пявучым голасам; Змітрок Жылуновіч — грузны, мажны мужчына, малагаваркі, з цяжкім поглядам воч, строгі і нават суровы, прывучаны, каб яго слухаліся».


Пра тую ж падвойнасць казаў скульптар Заір Азгур, якому давялося ляпіць скульптурны партрэт Зміцера Жылуновіча і… перарабляць. Пачаў «з налётам байранізму», узятым ад «стихотворных настроений», потым зразумеў, што недарэчы…

Чытаць далей

Літаратурныя і сапраўдныя млынары: гайд ад «Звязды»

25 кастрычніка па традыцыі на Беларусі святкуюць дзень млынароў… Даўней лічылася, што да гэтае пары ўсё збожжа змолатае, і млынары могуць адпачываць. Свята адзначалі проста на млыне, пачастунак накрывалі на жорнах…


Фота: pixabay.com

Фота: pixabay.com

Чытаць далей

Загадка паэта, пісьменніка і літаратуразнаўцы Міхася Стральцова

Жыццё, жыццё… He першы, не апошні…

Вось і разваж, дзе блазен, дзе герой,

Калі з гары ўпрагаўся ў воз парожні

І пеклаваўся з грузам пад гарой.

Так калісьці напісаў Міхась Стральцоў, які дасюль застаецца адной з самых прыцягальных і загадкавых постацяў беларускае культуры… Сярод напісанага ім — неверагодна шчымлівае і захапляльнае эсэ «Загадка Максіма Багдановіча». І цяпер, калі Міхасю Стральцову споўнілася б 85 гадоў, самы час паспрабаваць разгадаць загадку яго самога. У гэтым нам дапамогуць намеснік дырэктара выдавецтва «Мастацкая літаратура» -галоўны рэдактар часопіса «Полымя» паэт Віктар Шніп, намеснік дырэктара канала «Культура» Беларускага радыё паэт Навум Гальпяровіч, галоўны навуковы супрацоўнік аддзела тэорыі і гісторыі літаратуры Інстытута літаратуразнаўства імя Янкі Купалы Яўген Гарадніцкі, пісьменнік, перакладчык, краязнаўца Анатоль Бутэвіч, паэт Леанід Дранько-Майсюк, пісьменніца Ксенія Шталянкова.


«Нават на фоне свайго пакалення, якое называлі філалагічным, Міхась Стральцоў вылучаўся…» — сцвярджаў Пятро Васючэнка. Чым менавіта вылучаўся?

В. Шніп: Міхась Стральцоў сярод свайго пакалення вылучаўся тым, што не імкнуўся да высокіх пасад. І, нават працуючы загадчыкам аддзела мастацтва, крытыкі і бібліяграфіі часопіса «Нёман», ён заставаўся Чалавекам і Паэтам, які задавальняўся цыгарэтным дымам, а не фіміямам.

А. Бутэвіч: Вызначаўся своеасаблівым, толькі яму ўласцівым, стылем, манерай пісьма, якой валодалі нямногія, надзвычайнай чуйнасцю да слова. А таксама пастаяннымі пошукамі. Нездарма ён часта быў і першапраходцам, і першаадкрывальнікам. Захаплялі яго інтэлектуальныя здольнасці, увага да душэўнага і духоўнага стану герояў, здольнасць перадаць гэта самым звычайна-натуральным чынам. Хіба не пра гэта яго радкі:

Яно, канечне, слова — лекі:

Дык што ж — узяў і прапісаў?

А што, як скажуць чалавекі:

Мой лекар, вылечыся сам.

Я. Гарадніцкі: Як быццам, найперш відавочнай адметнасцю ягоа мастацкага стылю ці не аднадушна прызнаецца «лірызм», а сам ён залічваецца да самых яскравых прадстаўнікоў так званай лірычнай прозы. Аднак такое вызначэнне занадта шырокае. Лірызм у прозе і эпічнасць у паэзіі могуць выяўляцца ў розных формах. У выпадку Стральцова лірызм як аўтарскае самавыяўленне дапаўняецца тонкім псіхалагізмам, самараскрыццём асобы, выказаным сродкамі апавядальніцкага майстэрства. Адчувальная ў кожным сказе і кожным слове стылёвая паўната і завершанасць, глыбінная сувязь стылю з рэальнасцю герояў — тое, чым пазначаны талент Стральцова, ягоная «пячатка майстра».

Н. Гальпяровіч: Нейкім надзвычай тонкім лірызмам, прыхаваным гумарам, паглыбленасцю ва ўнутраны свет герояў, бо пачынаў з прозы, глыбокай інтэлігентнасцю, за якой бачылася высокая адукаванасць і эрудыцыя. Ён пазбег традыцыйнай тады для многіх яго равеснікаў узнёсласці і пафасу.

К. Шталянкова: На маю думку, як прадстаўніцы пакалення 1990-х, ужо зусім далёкага ад Міхася Стральцова, ён вылучаўся і вылучаецца па сёння вельмі сучасным, актуальным пісьмом. Падаецца, ну вось жа ён пісаў столькі дзесяцігоддзяў таму, але ж нейкім чынам яго словы пранізваюць час, і я разумею, што вось зараз адчуваю тое самае, пра што пісаў ён. Гэта нейкае дзіўнае ўменне зафіксаваць шчырасць моманту. Мне хочацца думаць, што такая ўдача даступная тым, хто не хлусіць у творчасці, бо на такое здатныя тыя, хто не хлусіць сабе. Хаця гэта, натуральна, толькі маё ўяўнае, магчыма, Стральцоў быў проста геніем.

Л. Дранько-Майсюк: Не рабіў кар’еру і ўмеў двума-трыма словамі (скупа, але шчыра!) пахваліць іншага пісьменніка. Сапраўды, хваліў скупа, але запамінальна. У якасці прыкладу згадаю запіс са сваёй «Памятнай кніжкі»:

«Міхась Стральцоў заходзіць у рэдакцыю, і я, бліснуўшы каляровай вокладкай, разгортваю перад ім сігнальны экзэмпляр штогодніка «Дзень паэзіі — 84», — там вельмі цікавы артыкул Алеся Разанава пра творчасць Францішка Багушэвіча.

Закурыўшы, Стральцоў чытае, глыбока зацягваецца дымам, левай далонню міжвольна пагладжвае разгорнуты штогоднік; артыкул Стральцову падабаецца, ад непрытушанага недакурка ён прыкурвае новую цыгарэту, зноў паглыбляецца ў чытанне, у ягоную рэшту, а тады пачынае хадзіць па рэдакцыйным пакоі і ў цыгарэтным дыме з нейкай мілай дзіцячай невыразнасцю ў голасе двойчы, нібыта самому сабе, гаворыць пра Алеся Разанава:


Чытаць далей